BÀI 9. TƯ DUY “KIỂM SOÁT” THAY VÌ “CHẠY DEADLINE”
BÀI 9
Chương 1 – Nhập môn kế toán & tư duy nghề
🎯 Mục tiêu bài học
Giúp người mới bắt đầu định hình tư duy chủ động – kiểm soát – điều phối, thay vì bị cuốn theo nhịp làm việc vội vã, chắp vá, chạy đua với hạn nộp. Người làm kế toán vững vàng là người nắm trước kế hoạch, kiểm tra thường xuyên, phát hiện kịp thời, và luôn giữ được sự bình tĩnh khi sóng gió xảy ra.
1. 🧭 Bắt đầu bằng một sự thật: Rất nhiều kế toán giỏi... nhưng luôn mệt
Tôi từng gặp rất nhiều bạn làm kế toán giỏi:
- Biết định khoản nhanh
- Thuộc lòng mã tài khoản
- Sử dụng phần mềm thuần thục
- Nhớ cả hạn nộp báo cáo theo quý
Nhưng vẫn rơi vào tình trạng:
- Đêm trước hạn nộp thuế, vẫn loay hoay chỉnh sửa
- Giấy tờ luôn bị sót một vài chứng từ
- Mỗi lần kiểm toán đến là mất ngủ
- Bị phòng ban khác gọi điện hỏi số, đòi bảng, nhờ sửa
📌 Vấn đề không nằm ở năng lực. Vấn đề nằm ở tư duy làm việc: họ đang làm kế toán như một người chạy deadline, không phải như người kiểm soát hệ thống.
2. 🕳️ “Chạy deadline” là biểu hiện của tư duy bị động
Nếu bạn thấy mình thường xuyên ở trong những tình huống sau – rất có thể bạn đang bị mắc kẹt ở tư duy "chạy deadline":
- Nhận được hóa đơn sát ngày nộp tờ khai
- Báo cáo lương nộp sát giờ, còn thiếu nhân viên
- Phải ngồi nhập liệu liên tục trong những ngày cuối tháng
- Khi có kiểm tra thuế thì mới lọ mọ tìm hồ sơ
😟 Khi làm kế toán kiểu này, bạn sẽ luôn thấy:
- Áp lực, mệt mỏi
- Dễ sai sót
- Không có thời gian suy nghĩ sâu
- Không được lãnh đạo tin tưởng tuyệt đối
Bạn giỏi – nhưng bạn luôn bị rượt đuổi bởi thời gian và sự gấp gáp của người khác.
3. 📍 Tư duy “kiểm soát” là gì?
Ngược lại với “chạy deadline” – người làm kế toán với tư duy kiểm soát hệ thống là người:
- Luôn biết việc gì sắp đến hạn – và chuẩn bị từ sớm
- Biết ai trong công ty thường gửi chậm chứng từ – và nhắc từ đầu tháng
- Biết bộ hồ sơ nào có vấn đề – và chủ động xử lý trước
- Có checklist riêng, không phụ thuộc người khác nhắc
🎯 Họ không chờ người khác giao việc. Họ nắm dây điều phối, và biết rõ vị trí của mình trong toàn bộ chuỗi vận hành.
4. 📦 Tư duy kiểm soát giúp bạn làm chủ 5 điểm trọng yếu trong nghề kế toán
1️⃣ Kiểm soát chứng từ
– Luôn theo dõi tình trạng hóa đơn đầu vào, đầu ra
– Biết hóa đơn nào còn thiếu, chưa khớp
– Đề xuất phòng ban gửi đúng định kỳ
📌 Kế toán bị động là đợi phòng khác gửi hóa đơn.
Kế toán chủ động là người giúp họ gửi đúng, đủ, đúng lúc.
2️⃣ Kiểm soát thời hạn – kế hoạch – chu kỳ
– Có lịch báo cáo thuế, bảo hiểm, tài chính rõ ràng
– Lập nhắc nhở cho chính mình trước hạn 3–5 ngày
– Không để bất ngờ xảy ra vào phút cuối
📘 Bạn không thể kiểm soát tất cả – nhưng bạn có thể kiểm soát thời gian của chính mình.
3️⃣ Kiểm soát sai sót nhỏ
– Rà soát file mỗi tuần một lần
– Kiểm tra công thức trong bảng lương
– So sánh định khoản cũ và mới để phát hiện bất thường
🧠 Kế toán kiểm soát tốt là người thấy lỗi trước khi người khác phát hiện.
4️⃣ Kiểm soát truyền thông nội bộ
– Gửi bảng cần duyệt sớm cho giám đốc
– Ghi chú rõ ràng trong email cho phòng ban liên quan
– Giao tiếp với đồng nghiệp bằng thái độ hỗ trợ – không đổ lỗi
📎 Một kế toán kiểm soát tốt là người giữ cho hệ thống vận hành trơn tru – nhờ vào giao tiếp rõ ràng và đúng lúc.
5️⃣ Kiểm soát trạng thái tâm lý bản thân
– Biết nghỉ ngơi khi cần
– Không hoảng loạn khi có sai sót – mà tìm ngay phương án xử lý
– Giữ sự bình tĩnh khi thanh tra thuế, kiểm toán đến
🧡 Tâm thế kiểm soát là thứ giữ bạn vững vàng – không bị công việc cuốn trôi – và sống lâu với nghề.
5. ✍️ Gợi ý hành động hôm nay
📝 Hãy lấy một trang giấy – viết lại “chuỗi việc lặp đi lặp lại” trong tháng của bạn:
- Ngày 01–03: Làm lương – BHXH
- Ngày 05–10: Nhận hóa đơn đầu vào – hạch toán
- Ngày 15: Kê khai thuế GTGT
- Ngày 20: Báo cáo thu chi tháng
- Ngày 25–30: Đối chiếu công nợ – chuẩn bị báo cáo nội bộ
📌 Sau đó, hãy đánh dấu:
– Việc nào bạn đang bị động?
– Việc nào bạn đã làm chủ được rồi?
🎯 Và đặt ra mục tiêu:
“Trong tháng tới, tôi sẽ kiểm soát tốt hơn khâu nào – để không rơi vào nước rút.”
6. 🌱 Lời kết – Người giỏi không bằng người kiểm soát tốt
Bạn thân mến,
Làm kế toán không phải là chạy nhanh.
Không phải là gõ giỏi.
Không phải là nhớ số siêu phàm.
💡 Mà là: nhìn được hệ thống – nắm được dòng chảy – và kiểm soát từng điểm nhỏ trước khi chúng gây ra hậu quả lớn.
Bạn có thể không giỏi toán, nhưng bạn có thể chủ động.
Bạn có thể chưa rành luật, nhưng bạn có thể lên lịch rõ ràng.
Bạn có thể chưa quen phần mềm, nhưng bạn có thể lưu chứng từ cẩn thận ngay từ hôm nay.
🧭 Người sống lâu với nghề – không phải người không bao giờ sai,
Mà là người biết kiểm soát rủi ro – và sửa sai sớm.
🔍 Câu hỏi phản tư cuối bài
- Tôi đang làm kế toán theo kiểu “phản ứng”, hay tôi đang chủ động kiểm soát?
- Có việc gì trong tháng khiến tôi luôn bị động – tôi có thể bắt đầu chủ động ở đâu?
- Nếu tôi có một bảng kế hoạch riêng, tôi sẽ thêm điều gì để không bị rối mỗi kỳ báo cáo?
✍️ Viết xuống – rồi làm từng việc nhỏ – để bạn không còn là người “chạy” trong nghề, mà là người dẫn dắt chính công việc của mình.
📘 Bài tiếp theo – Bài 10: “Làm sao để bắt đầu học kế toán mà không bị ngợp?”
🧰 Chúng ta sẽ cùng xây dựng một bản đồ học – gồm những gì cần học, học theo thứ tự nào, tài liệu nào nên dùng – để bạn bước vào hành trình này với sự chủ động và vững tin.