Đội lái chứng khoán được biết đến là những nhà đầu tư có nhiều kinh nghiệm, sở hữu nhiều vốn và mối quan hệ trên thị trường.
Họ thường liên kết với các nhà môi giới, công ty niêm yết để điều khiển giá chứng khoán và hưởng lợi.
Chiêu trò của đội lái chứng khoán thường bao gồm tạo cung, cầu giả, chi phối giá cổ phiếu, lôi kéo nhà đầu tư giao dịch hoặc tung tin sai lệch, với mục đích sau cùng là kiếm lợi từ việc chủ động "điều khiển" giá cổ phiếu.
Đội lái thường sử dụng các tài khoản giao dịch để liên tục mua bán chứng khoán qua lại. Việc này tạo ra cung cầu giả trên thị trường, phản ánh sai giá trị của cổ phiếu.
Họ cũng có thể liên tục mua bán một cổ phiếu với khối lượng lớn vào thời điểm sàn giao dịch đóng hoặc mở cửa. Hành động này nhằm tạo ra giá mở, đóng cửa mới của cổ phiếu đó theo ý đồ của bên muốn thao túng.
Đội lái thường sử dụng chiêu trò lôi kéo nhà đầu tư tham gia mua bán chứng khoán để tác động đến cung cầu và giá trên thị trường. Ngoài ra, những thông tin giả mà đội lái tung ra nhắm vào một cổ phiếu nào đó sẽ làm ảnh hưởng tới tâm lý nhà đầu tư và giá của cổ phiếu đó.
Cách đội lái thao túng cổ phiếu
Theo Công ty chứng khoán DNSE, trước hết, đội lái sẽ tìm kiếm những mã cổ phiếu tiềm năng để hành động. Đó là các cổ phiếu có giá rẻ, khối lượng niêm yết thấp và thông tin không minh bạch. Những mã này phải có sức hấp dẫn nhất định trên thị trường và được niêm yết. Thông thường, những mã penny sẽ được đội lái ưa thích lựa chọn hơn cả.
Quá trình đẩy giá cổ phiếu được tiến hành mở đầu bằng một giai đoạn cổ phiếu đi ngang. Đây là lúc đội lái tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Họ giữ cho cổ phiếu không bị giảm sâu, khiến nhà đầu tư tin rằng cổ phiếu đang có dấu hiệu chạm đáy và sẽ sớm tăng lên.
Tuy nhiên lúc này cổ phiếu chưa tăng giá, tính thanh khoản thấp nên khó thu hút được nhà đầu tư. Vì vậy, đội lái sẽ tiến hành giao dịch qua lại nhằm tạo thanh khoản ảo trên thị trường.
Để đẩy giá cổ phiếu nhanh chóng, đội lái có thể tạo một phiên tăng mạnh cả về giá và khối lượng. Việc này giúp thu hút sự chú ý của nhà đầu tư trên thị trường.
Bước tiếp theo là việc thực hiện các lệnh mua giá trần tạo cầu ảo. Khi này, nhà đầu tư dễ cho rằng cổ phiếu hấp dẫn và giá sẽ tiếp tục tăng. Họ bắt đầu đặt lệnh mua theo đội lái. Nhưng vì lệnh mua của đội lái với khối lượng lớn chưa được khớp hết nên nhà đầu tư chỉ đua lệnh chứ không thực sự sở hữu được cổ phiếu.
Khi giá đã tăng trần được vài phiên, lượng người mua giảm dần, đội lái sẽ bắt đầu hủy dần các lệnh mua trước đó. Đồng thời họ sẽ bán ra một phần cổ phiếu để đẩy giá xuống một chút nhưng không chạm sàn.
Tuy nhiên, DNSE cho rằng, đội lái sẽ đặt tiếp lệnh mua với giá từ tham chiếu trở lên cho đến khi đạt trần. Như vậy, đội lái đã tạo ra được một làn sóng mạnh tác động đến tâm lý nhà đầu tư. Nhà đầu tư sẽ dễ bị lo lắng lỡ mất cơ hội và tiếp tục đặt lệnh mua nhiều hơn.
Sau mỗi đợt sóng, nhu cầu sẽ lại giảm. Một số nhà đầu tư có thể thực hiện bán xả cổ phiếu. Đội lái khi này cần phân tích lại cung cầu thị trường.
Nếu bên bán đang mạnh hơn, họ sẽ tiếp tục ghì giá xuống bằng cách dừng đặt thêm các lệnh mua. Nếu cung cầu đang cân bằng, họ sẽ để giá điều chỉnh một phiên rồi tiếp tục đẩy giá lên. Mục đích chính của bước này là để những nhà đầu tư đã vào lệnh không bán tháo cổ phiếu.
Bước cuối cùng là đội lái tung ra những thông tin tích cực để tăng lượng mua vào nhiều nhất có thể. Khi đó, đội lái chỉ cần bán xả toàn bộ hàng mình đang có ra thị trường. Họ sẽ thả dần cho đến khi giá cổ phiếu không thể đạt trần. Lúc này, nhà đầu tư nhận ra tín hiệu xấu và cũng bắt đầu bán ra ồ ạt.
Như vậy, sau quá trình "lùa gà" đội lái và công ty phát hành đã thu về được khoản lợi nhuận khổng lồ. Còn những nhà đầu tư, thường là nhỏ lẻ, sẽ phải chịu một khoản lỗ lớn.
Hơn một thập kỷ từ sự việc Dược Viễn Đông, năm 2022, thị trường mới chứng kiến những vụ "thao túng chứng khoán" chấn động được làm sáng tỏ.
Những nhóm cổ phiếu đầu cơ "làm mưa, làm gió" như FLC hay Louis Holdings vào tầm ngắm. Người đứng đầu những hệ sinh thái này, Trịnh Văn Quyết và Đỗ Thành Nhân, đều đã bị khởi tố cùng tội danh thao túng, thổi giá cổ phiếu.
Theo Vnexpress